Thế giới Ả Rập – Wikipedia tiếng Việt

Thế giới Ả Rập (tiếng Ả Rập: العالم العربي‎ al-‘ālam al-‘arabī; chính thức: quê hương Ả Rập, الوطن العربي al-waṭan al-‘arabī),[7][8][9] còn gọi là dân tộc Ả Rập (الأمة العربية al-ummah al-‘arabīyah) hoặc các quốc gia Ả Rập,[10] hiện gồm có 22 quốc gia nói tiếng Ả Rập thuộc Liên đoàn Ả Rập.[6] Lãnh thổ của các quốc gia Ả Rập trải dài từ Đại Tây Dương tại phía tây đến biển Ả Rập tại phía đông, và từ Địa Trung Hải tại phía bắc đến Sừng châu Phi và Ấn Độ Dương tại phía đông nam.[6] Tổng dân số thế giới Ả Rập là khoảng 422 triệu người theo số liệu năm 2012, trên một nửa trong số đó dưới 25 tuổi.[11]

Trong thời Trung đại, quốc tế Ả Rập đồng nghĩa tương quan với các đế quốc Ả Rập trong lịch sử vẻ vang. Chủ nghĩa dân tộc bản địa Ả Rập trỗi dậy vào nửa cuối của thế kỷ 19, cùng với các trào lưu dân tộc bản địa chủ nghĩa khác bên trong Đế quốc Ottoman. Liên đoàn Ả Rập được xây dựng vào năm 1945 nhằm mục đích đại diện thay mặt cho quyền lợi của nhân dân Ả Rập và đặc biệt quan trọng là theo đuổi thống nhất chính trị các vương quốc Ả Rập ; một kế hoạch được gọi là chủ nghĩa liên Ả Rập. [ 12 ] [ 13 ]

Biểu hiện ngôn ngữ và chính trị cố hữu trong thuật ngữ Ả Rập thường chiếm ưu thế so với mối quan tâm về dòng dõi. Trong các quốc gia Ả Rập, tiếng Ả Rập tiêu chuẩn hiện đại là ngôn ngữ duy nhất được chính phủ sử dụng. Ngôn ngữ của một quốc gia riêng biệt được gọi là Darija, có nghĩa là “ngôn ngữ thường nhật/thông tục.”[14] Darija chia sẻ phần lớn từ vựng với tiếng Ả Rập tiêu chuẩn, song nó cũng vay mượn đáng kể từ nền Berber (Tamazight),[15] cũng như ở mức độ rộng rãi hơn là từ tiếng Pháp, ngôn ngữ của những người thực dân trước kia tại Maghreb. Darija được nói và hiểu lẫn nhau tại các quốc gia Maghreb ở mức độ khác nhau, đặc biệt là Maroc, Algeria và Tunisia, song không thể hiểu được đối với người nói các phương ngữ Ả Rập khác, chủ yếu là đối với những người tại Ai Cập và Trung Đông.[16]

Định nghĩa chủ quyền lãnh thổ tiêu chuẩn[sửa|sửa mã nguồn]

Mặc dù không có định nghĩa được toàn cầu chấp thuận về thế giới Ả Rập,[6] song toàn bộ các quốc gia thành viên của Liên đoàn Ả Rập thường được thừa nhận là bộ phận của thế giới Ả Rập.[6][17]

Liên đoàn Ả Rập là một tổ chức triển khai khu vực có tiềm năng ( cùng những điều khác ) là xem xét một cách tổng quát các sự vụ và quyền lợi của các vương quốc Ả Rập và xác lập định nghĩa sau đây về một người Ả Rập :

Một người Ả Rập là một cá thể có ngôn từ là tiếng Ả Rập, là người sống tại một vương quốc Ả Rập, và là người đống ý với các khát vọng của nhân dân Ả Rập. [ 18 ]

Định nghĩa chủ quyền lãnh thổ tiêu chuẩn này nhiều lúc được nhìn nhận là không thích hợp [ 19 ] hoặc là mơ hồ, [ 20 ] và hoàn toàn có thể bổ trợ các yếu tố phụ nhất định. [ 21 ]

Quốc gia thành viên Liên đoàn Ả Rập[sửa|sửa mã nguồn]

Định nghĩa ngôn từ phụ thuộc[sửa|sửa mã nguồn]

Theo một sự sửa chữa thay thế [ 22 ] hoặc tích hợp với [ 6 ] định nghĩa chủ quyền lãnh thổ tiêu chuẩn, quốc tế Ả Rập hoàn toàn có thể được định nghĩa là gồm các dân tộc bản địa và nhà nước link với tối thiểu là một mức độ nhất định về tính lân cận ngôn từ, văn hoá hoặc địa lý Ả Rập, [ 23 ] hoặc những nhà nước và chủ quyền lãnh thổ có đa phần dân cư nói tiếng Ả Rập, và do đó hoàn toàn có thể gồm có các hội đồng người Ả Rập hải ngoại. [ 6 ]Khi một định nghĩa ngôn từ phụ thuộc được sử dụng tích hợp với định nghĩa chủ quyền lãnh thổ tiêu chuẩn, các thông số kỹ thuật khác nhau hoàn toàn có thể được vận dụng để quyết định hành động một nhà nước hay chủ quyền lãnh thổ có nên được đưa vào nội hàm định nghĩa thay thế sửa chữa về quốc tế Ả Rập hay không. Những thông số kỹ thuật này hoàn toàn có thể vận dụng cho các nhà nước và chủ quyền lãnh thổ của Liên đoàn Ả Rập ( theo định nghĩa tiêu chuẩn ) và cho các nhà nước và chủ quyền lãnh thổ khác. Các thông số kỹ thuật đặc trưng hoàn toàn có thể vận dụng gồm : Tiếng Ả Rập có được nói thoáng đãng hay không, tiếng Ả Rập có phải là một ngôn từ chính thức hoặc vương quốc hay không ; hoặc tiếng có gốc Ả Rập có được nói thoáng đãng hay không .Các phương ngữ Ả Rập được nói tại một số ít nhà nước trong Liên đoàn Ả Rập, tuy nhiên tiếng Ả Rập văn chương là ngôn từ chính thức của hàng loạt các vương quốc trong Liên đoàn. Một số nhà nước công bố tiếng Ả Rập là ngôn từ chính thức hoặc vương quốc, tuy nhiên tiếng Ả Rập hiện không được nói thoáng đãng tại đó. Tuy nhiên, do là thành viên của Liên đoàn Ả Rập nên họ được nhìn nhận là bộ phận của quốc tế Ả Rập theo định nghĩa chủ quyền lãnh thổ tiêu chuẩn .Somalia hiện có hai ngôn từ chính thức là tiếng Ả Rập và tiếng Somalia, cả hai đều thuộc ngữ hệ Phi-Á. Tiếng Ả Rập được nhiều dân cư tại phía bắc và các khu vực đô thị tại phía nam nước này nói thoáng rộng, tuy nhiên tiếng Somalia là ngôn từ được sử dụng phổ cập nhất, và gồm có nhiều từ mượn từ tiếng Ả Rập. [ 24 ] Tương tự, Djibouti có hai ngôn từ chính thức là tiếng Ả Rập và tiếng Pháp, và họ cũng công nhận một vài ngôn từ vương quốc ; đa phần dân chúng nước này nói tiếng Somalia và Afar, tuy nhiên tiếng Ả Rập cũng được sử dụng thoáng rộng trong thanh toán giao dịch và các hoạt động giải trí khác. [ 25 ] Comoros có ba ngôn từ chính thức là tiếng Ả Rập, tiếng Comoros và tiếng Pháp ; tiếng Comoros được nói phổ cập nhất còn tiếng Ả Rập có tính quan trọng về tôn giáo, và tiếng Pháp gắn với mạng lưới hệ thống giáo dục .Tchad, Eritrea [ 26 ] và Israel đều công nhận tiếng Ả Rập là một ngôn từ chính thức, tuy nhiên họ không phải là vương quốc thành viên của Liên đoàn Ả Rập, tuy nhiên cả Chad và Eritrea đều là các vương quốc quan sát viên và có một lượng lớn dân cư nói tiếng Ả Rập. Israel không phải là bộ phận của quốc tế Ả Rập, theo một số ít định nghĩa, [ 21 ] [ 27 ] công dân người Ả Rập của Israel hoàn toàn có thể đồng thời được nhìn nhận là một bộ phận cấu thành của quốc tế Ả Rập. Iran có khoảng chừng 1,5 triệu người nói tiếng Ả Rập. [ 28 ] Người Ả Rập tại Iran hầu hết tập trung chuyên sâu tại Ahvaz thuộc tỉnh Khuzestan tại tây nam ; những người khác sống trong tỉnh Bushehr và Hormozgan cùng thành phố Qom. Mali và Senegal công nhận Hassaniya là một ngôn từ vương quốc, đây là phương ngữ Ả Rập của dân tộc thiểu số Moor. [ 29 ] Hy Lạp và Síp cũng công nhận tiếng Ả Rập Maron Síp theo Hiến chương châu Âu về các ngôn từ khu vực và thiểu số. Ngoài ra, Malta mặc dầu không phải là bộ phận của quốc tế Ả Rập, tuy nhiên tiếng Malta của đảo quốc này quen thuộc về ngữ pháp với tiếng Ả Rập Maghreb .

Các vương quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Trong quốc tế Ả Rập, tiếng Ả Rập tiêu chuẩn văn minh có vai trò là ngôn từ chính thức cấp nhà nước, nó có nguồn gốc từ tiếng Ả Rập cổ xưa, và các phương ngữ Ả Rập được sử dụng làm ngôn từ chung. Nhiều ngôn từ độc lập khác cũng được sử dụng, chúng sống sót từ trước khi tiếng Ả Rập được truyền bá. Điều này tương phản với tình hình trong quốc tế Hồi giáo to lớn hơn, như tại Iran, Pakistan và Afghanistan, chữ viết Ba Tư-Ả Rập được sử dụng còn tiếng Ả Rập hầu hết là ngôn từ tế lễ, tuy nhiên không có vị thế chính thức ở cấp vương quốc hoặc là một ngôn từ địa phương .Người Ả Rập chiếm khoảng chừng một phần tư trong số 1,5 tỉ người Hồi giáo trong quốc tế Hồi giáo. [ 32 ]
Đa số dân chúng trong quốc tế Ả Rập trung thành với chủ với Hồi giáo, và tôn giáo này có vị thế chính thức tại hầu hết các vương quốc trong số đó. Luật Shariah hiện hữu một phần trong mạng lưới hệ thống tư pháp tại một số ít vương quốc ( đặc biệt quan trọng là bán đảo Ả Rập ), trong khi các vương quốc khác có tư pháp thế tục. Đa số các vương quốc Ả Rập tin theo Hồi giáo Sunni, riêng Iraq và Bahrain có hội đồng Hồi giáo Shia chiếm hầu hết, còn Liban, Yemen và Kuwait có một thiểu số Shia lớn. Tại Ả Rập Xê Út, các nhóm Ismail cũng sống sót trong vùng Al-Hasa ở miền đông và thành phố Najran ở miền nam. Hồi giáo Ibadi được hành đạo tại Oman, Fan Hâm mộ Ibadi chiếm khoảng chừng 75 % số người Hồi giáo tại Oman .Ngoài ra còn có các Fan Hâm mộ Cơ Đốc giáo trong quốc tế Ả Rập, đặc biệt quan trọng là tại Ai Cập, Syria, Liban, Iraq, Jordan và Palestine. Các hội đồng Copt, Maronite và Assyria cô lập lần lượt sống sót trong thung lũng sông Nin, Levant và miền bắc Iraq. Các hội đồng người người Assyria, Armenia, Syriac-Arame và Cơ Đốc giáo Ả Rập phân chia khắp Iraq, Syria, Liban và Jordan, nhiều hội đồng bị thu hẹp do các xung đột khác nhau trong khu vực .Các hội đồng dân tộc-tôn giáo nhỏ hơn trên khắp quốc tế Ả Rập gồm có người Yazidi, Yarsan và Shabak ( hầu hết tại Iraq ), Druze ( hầu hết tại Syria và còn có tại Liban, Jordan ) và Mandaean ( tại Iraq ). Trước đây từng có một hội đồng thiểu số Do Thái với quy mô đáng kể trên khắp quốc tế Ả Rập, tuy nhiên xung đột Ả Rập-Israel thôi thúc họ di cư hàng hoạt trong quy trình tiến độ 1948 – 72. Ngày nay, vẫn còn các hội đồng Do Thái nhỏ, như khoảng chừng 3.000 người tại Maroc .Trong quá khứ, chính sách nô lệ trong quốc tế Hồi giáo tăng trưởng từ những thực tiễn về chính sách nô lệ trong quốc tế Ả Rập thời kỳ tiền Hồi giáo. [ 33 ] [ 34 ]
Theo UNESCO, tỷ suất trung bình về người trưởng thành biết chữ ( từ 15 tuổi ) trong khu vực là 76,9 %. Tại Mauritania và Yemen, tỷ suất này thấp hơn nhiều mức trung bình với chỉ hơn 50 %. Trong khi đó, Syria, Liban, Palestine và Jordan có tỷ suất người trưởng thành biết chữ trên 90 %. Tỷ lệ này được cải tổ đều đặn, và số lượng tuyệt đối người trưởng thành không biết chữ giảm từ 64 triệu xuống khoảng chừng 58 triệu từ năm 1990 đến năm 2000 – 2004. Về toàn diện và tổng thể, chênh lệch giới tính về tỷ suất biết chữ của người trưởng thành ở mức cao, và phái đẹp chiếm hai phần ba số người không biết chữ. Chỉ số bình đẳng giới GPI trung bình về biết chữ của người trưởng thành là 0,72, và bất bình đẳng giới hoàn toàn có thể nhận thấy tại Ai Cập, Maroc và Yemen. GPI của Yemen chỉ là 0,46 và tỷ suất biết chữ của người trưởng thành là 53 %. [ 35 ]Theo một nghiên cứu và điều tra của Liên Hiệp Quốc, trong quốc tế Ả Rập, một cá nhân trung bình đọc bốn trang sách mỗi năm và cứ 12.000 dân thì có một đầu sách mới được phát hãnh mỗi năm. [ 36 ] Quỹ Tư tưởng Ả Rập Al-Fikr AlArabi tường thuật rằng chỉ hơn 8 % dân cư các vương quốc Ả Rập khao khát nhận được một nền tảng giáo dục. [ 36 ]Tỷ lệ biết chữ của thanh thiếu niên cao hơn người trưởng thành, tỷ suất biết chữ của thanh thiếu niên ( 15 – 24 tuổi ) tại khu vực Ả Rập tăng từ 63,9 % lên 76,3 % từ năm 1990 đến năm 2002. Tỷ lệ trung bình của các vương quốc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh là 94 %, tiếp đến là Maghreb với 83,2 % và Mashriq với 73,6 % .

Thành phố lớn[sửa|sửa mã nguồn]

Danh sách các thành phố lớn nhất theo địa giới chính thức : [ 37 ]

Lịch sử sơ khởi[sửa|sửa mã nguồn]

Người Ả Rập trong lịch sử dân tộc có nguồn gốc từ một nhóm Trung Semit trên bán đảo Ả Rập. Họ bành trướng ra bên ngoài bán đảo Ả Rập và hoang mạc Syria trong các cuộc chinh phục Hồi giáo vào thế kỷ 7 và 8. Lưỡng Hà bị chinh phục vào năm 633, Levant bị chinh phục từ 636 đến 640. Ai Cập bị chinh phục vào năm 639 và dần Ả Rập hoá trong quy trình tiến độ trung đại, tiếng Ả Rập Ai Cập đặc trưng Open vào thế kỷ 16. Maghreb cũng bị chinh phục trong thế kỷ 7, và dần Ả Rập hoá dưới thời Fatima. Hồi giáo được đưa từ Ai Cập đến Sudan từ thế kỷ 8 đến thế kỷ 11. Văn hoá Sudan ngày này dựa vào bộ lạc, 1 số ít là người Nubia, Beja thuần khiết hoặc văn hoá Ả Rập thuần khiết, và 1 số ít hoà trộn giữa các yếu tố Ả Rập và Nubia. [ 39 ]

Ottoman và thực dân[sửa|sửa mã nguồn]

Đế quốc Abbas của người Ả Rập thất thủ trước Đế quốc Mông Cổ vào thế kỷ 13. Ai Cập, Levant và Hejaz cũng nằm dưới quyền quản lý của Vương quốc Mamluk do người Thổ chỉ huy. Đến năm 1570, Đế quốc Ottoman của người Thổ trấn áp hầu hết quốc tế Ả Rập. Tuy nhiên, Maroc vẫn nằm dưới quyền của Vương triều Wattasi rồi Vương triều Saadi đều gốc Berber cho đến thế kỷ 17. Vương quốc Ajuran cũng thống trị phần phía nam của vùng Sừng châu Phi .Tình cảm chủ nghĩa dân tộc bản địa Ả Rập trỗi dậy vào nửa cuối của thế kỷ 19 cùng với các chủ nghĩa dân tộc bản địa khác trong Đế quốc Ottoman đang suy yếu. Đến khi Đế quốc Ottoman sụp đổ do Chiến tranh quốc tế thứ nhất, phần đông quốc tế Ả Rập nằm dưới quyền trấn áp của các đế quốc thực dân châu Âu : Lãnh thổ Ủy trị Palestine, Lãnh thổ Ủy trị Iraq, Lãnh thổ bảo lãnh Ai Cập thuộc Anh, Lãnh thổ bảo lãnh Maroc thuộc Pháp, Libya thuộc Ý, Lãnh thổ bảo lãnh Tunisia thuộc Pháp, Algérie thuộc Pháp, Lãnh thổ Ủy trị Pháp tại Syria và Liban và chính thể gọi là Các nhà nước Đình chiến gồm một số ít vương quốc bộ lạc tại vịnh Ba Tư .Các nhà nước Ả Rập này chỉ giành được độc lập trong và sau Chiến tranh quốc tế thứ hai : Cộng hoà Liban vào năm 1943, Cộng hoà Ả Rập Syria và Vương quốc Hashemite Jordan vào năm 1946, Vương quốc Libya vào năm 1951, Vương quốc Ai Cập vào năm 1952, Vương quốc Maroc và Tunisia vào năm 1956, Cộng hoà Iraq vào năm 1958, Cộng hoà Somalia vào năm 1960, Algeria vào năm 1962, và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất vào năm 1971. Lãnh thổ Ả Rập Xê Út bị chia cắt sau khi Đế quốc Ottoman sụp đổ, và được thống nhất dưới quyền Ibn Saud vào năm 1932. Vương quốc Mutawakkilite Yemen cũng ly khai trực tiếp từ Đế quốc Ottoman vào năm 1918. Oman được tự quản kể từ thế kỷ 8, tuy nhiên từng bị gián đoạn trong thời hạn ngắn dưới quyền quản lý của người Ba Tư và Bồ Đào Nha .

Liên đoàn Ả Rập được thành lập vào năm 1945 nhằm đại diện cho các lợi ích của người Ả Rập, đặc biệt là nhằm thúc đẩy thống nhất chính trị của thế giới Ả Rập, một kế hoạch được gọi là chủ nghĩa liên Ả Rập.[12][13] Từng có một số nỗ lực ngắn ngủi nhằm mục đích thống nhất như vậy vào giữa thế kỷ 20, đáng chủ ý là Cộng hòa Ả Rập Thống nhất từ năm 1958 đến năm 1961. Trụ sở thường trực của liên đoàn đặt tại Cairo, song được tạm thời chuyển đến Tunis trong thập niên 1980 sau khi Ai Cập bị trục xuất do ký kết Hoà ước Trại David với Israel vào năm 1978. Chủ nghĩa liên Ả Rập hầu như đã bị từ bỏ từ thập niên 1980, và bị thay thế bằng chủ nghĩa liên Hồi giáo, và các chủ nghĩa dân tộc riêng lẻ khác.

Các thế lực thực dân châu Âu chăm sóc hạn chế so với quốc tế Ả Rập, Đế quốc Anh chăm sóc nhất đến kênh đào Suez do đây là một tuyến đường đến Ấn Độ thuộc Anh. Tình hình kinh tế tài chính và địa chính trị của quốc tế Ả Rập biến hóa bất ngờ đột ngột sau khi mày mò được các trữ lượng dầu mỏ lớn trong thập niên 1930, cùng với đó là ngày càng tăng mạnh nhu yếu dầu mỏ tại phương Tây do cách mạng công nghiệp lần thứ hai. Vịnh Ba Tư đặc biệt quan trọng đa dạng và phong phú về loại nguyên vật liệu thô kế hoạch này : Năm vương quốc ven vịnh Ba Tư là Ả Rập Xê Út, Iraq, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Kuwait và Qatar nằm trong mười vương quốc xuất khẩu dầu mỏ hoặc khí đốt lớn nhất quốc tế. Tại Bắc Phi, Algeria và Libya là các vương quốc xuất khẩu dầu khí quan trọng. Ngoài ra, Bahrain, Ai Cập, Tunisia và Sudan cũng có các trữ lượng dầu khí nhỏ nhưng đáng kể. Dầu khí có ảnh hưởng tác động quan trọng so với chính trị khu vực, thường tạo điều kiện kèm theo Open vương quốc cống phẩm, dẫn đến bất bình đẳng về kinh tế tài chính giữa các vương quốc giàu dầu mỏ và nghèo dầu mỏ, và dẫn đến nhập khẩu lao động quy mô lớn. Thế giới Ả Rập được cho là chiếm hữu khoảng chừng 46 % trữ lượng dầu mỏ được chứng tỏ của quốc tế và một phần tư trữ lượng khí đốt vạn vật thiên nhiên của quốc tế. [ 40 ]Chủ nghĩa Hồi giáo và chủ nghĩa liên Hồi giáo trỗi dậy trong thập niên 1980. Đảng Hồi giáo chiến binh Hezbollah tại Liban được xây dựng vào năm 1982. Chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo trở thành một yếu tố trong quốc tế Ả Rập từ thập niên 1970 đến thập niên 1980. Anh em Hồi giáo hoạt động giải trí tại Ai Cập kể từ năm 1928, các hành vi quân sự chiến lược của họ hạn chế trong các nỗ lực ám sát giới chỉ huy chính trị .Sự kiện xây dựng Nhà nước Israel vào năm 1948 làm phát sinh xung đột Ả Rập-Israel, một trong các cuộc xung đột địa chính trị lớn nhất chưa được xử lý. Các vương quốc Ả Rập từng tham gia một số ít đại chiến với Israel và các liên minh phương Tây của Israel từ năm 1948 đến năm 1973, trong đó có Chiến tranh Ả Rập-Israel 1948, Khủng hoảng Kênh đào Suez 1956, Chiến tranh Sáu ngày 1967, Chiến tranh Yom Kippur 1973. Hiệp định Hoà bình Ai Cập-Israel được ký kết vào năm 1979 .Chiến tranh Iran – Iraq lê dài từ tháng 9 năm 1980 đến tháng 8 năm 1988, đây là cuộc cuộc chiến tranh quy ước dài thứ nhì trong thế kỷ 20. Cuộc chiến khởi đầu khi Iraq lấn chiếm Iran sau một thời hạn dài tranh chấp biên giới, và lo lắng về cuộc làm mưa làm gió của người Hồi giáo Shia chiếm hầu hết tại Iraq. Iraq cũng đặt tiềm năng thay thế sửa chữa Iran để trở thành vương quốc chi phối trong vịnh Ba Tư. Tuy nhiên, Iraq chỉ tiến quân hạn chế vào chủ quyền lãnh thổ Iran và nhanh gọn bị người Iran đẩy lui và sau đó phản công .Nội chiến Liban là cuộc xung đột nhiều phương diện tại Liban, lê dài từ năm 1975 đến năm 1990 và tác dụng là khoảng chừng 120.000 người thiệt mạng. Chiến tranh Tây Sahara là một cuộc đấu tranh vũ trang giữa Mặt trận Polisario Sahrawi với Maroc từ năm 1975 đến năm 1991, là quá trình quan trọng nhất trong xung đột Tây Sahara. Xung đột bùng phát sau khi thực dân Tây Ban Nha rút đi và binh sĩ Maroc tiến vào Tây Sahara, còn Mặt trận Polisario muốn lập một vương quốc độc lập trên chủ quyền lãnh thổ này. Nội chiến Somalia mở màn từ năm 1991, khi một liên minh các tổ chức triển khai chống đối có vũ trang lật đổ chính phủ nước nhà quân sự chiến lược nắm quyền từ lâu. Các phe phái khác nhau sau đó khởi đầu cạnh tranh đối đầu để giành ảnh hưởng tác động trong khoảng chừng trống quyền lực tối cao .

Ngày nay, các quốc gia Ả Rập có đặc điểm là những người cai trị chuyên quyền và thiếu kiểm soát dân chủ. Chỉ số dân chủ 2016 phân loại Liban, Iraq, Palestine là “chế độ hỗn hợp”, Tunisia là “chế độ dân chủ không hoàn thiện”, và toàn bộ các quốc gia Ả Rập còn lại là “chế độ độc tài”. Tương tự, báo cáo của Freedom House vào năm 2011 phân loại Comoros và Mauritanie là “chế độ dân chủ tuyển cử”,[41] Liban, Kuwait và Maroc là “tự do một phần”, và các quốc gia Ả Rập còn lại là “không tự do”.

Quân đội Iraq xâm lăng Kuwait vào năm 1990, dẫn đến Chiến tranh vùng Vịnh 1990 – 1991. Ai Cập, Syria và Ả Rập Xê Út gia nhập một tương quan đa vương quốc chống Iraq. Jordan và Palestine bộc lộ ủng hộ Iraq, dẫn đến stress trong quan hệ giữa nhiều vương quốc Ả Rập. Sau cuộc chiến tranh, thứ gọi là ” Tuyên ngôn Damascus ” chính thức hoá một liên minh hành vi phòng thủ Ả Rập chung trong tương lai giữa Ai Cập, Syria và các vương quốc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh. [ 42 ]Đầu thế kỷ 21, một chuỗi sự kiện đã làm mất không thay đổi một cách rõ ràng các chế độ độc tài được xây dựng từ thập niên 1950 trong quốc tế Ả Rập. Cuộc tiến công Iraq 2003 khiến chính sách Baath sụp đổ và hành quyết Saddam Hussein. Một những tầng lớp công dân trẻ tuổi, có giáo tục và thế tục ngày càng tăng trưởng, họ có năng lực tiếp cận truyền thông online văn minh như internet và mở màn hình thành lực lượng thứ ba bên cạnh cuộc phân đôi truyền thống lịch sử giữa chủ nghĩa liên Ả Rập và chủ nghĩa liên Hồi giáo. Các cuộc kháng nghị của quần chúng trên khắp quốc tế Ả Rập từ cuối thập niên 2010 cho đến nay đã chống đối trực tiếp giới chỉ huy chuyên quyền và tham nhũng chính trị gắn với họ, đi cùng với nhu yếu về các quyền lợi dân chủ hơn. Hai cuộc xung đột đấm đá bạo lực nhất và lê dài nhất trong Mùa xuân Ả Rập là Nội chiến Libya và Nội chiến Syria .

Nhà nước và chủ quyền lãnh thổ[sửa|sửa mã nguồn]

Hình thức cơ quan chính phủ[sửa|sửa mã nguồn]

Các hình thức nhà nước độc lạ đều có đại diện thay mặt trong quốc tế Ả Rập : Một số vương quốc theo chế độ quân chủ : Ả Rập Xê Út, Bahrain, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Jordan, Kuwait, Morocco, Oman và Qatar. Các vương quốc khác theo chế độ cộng hoà, tuy nhiên các cuộc bầu cử dân chủ thường bị nhìn nhận là dàn xếp, do gian lận hay đe doạ các đảng trái chiều, hạn chế nghiêm trọng tự do dân sự và sự không tương đồng chính trị, ngoại lệ là Liban, Tunisia, Palestine và gần đây là Mauritania .Sau Chiến tranh quốc tế thứ hai, chủ nghĩa liên Ả Rập tìm cách thống nhất hàng loạt các vương quốc nói tiếng Ả Rập thành một thực thể chính trị. Chỉ có Syria, Iraq, Ai Cập, Sudan, Tunisia, Libya và Bắc Yemen từng xem xét tham gia Cộng hoà Ả Rập Thống nhất. Phân chia trong lịch sử dân tộc, ganh đua trong chủ nghĩa dân tộc bản địa địa phương, và khoảng cách địa lý là những nguyên do chính khiến chủ nghĩa liên Ả Rập thất bại. Chủ nghĩa dân tộc bản địa Ả Rập là một thế lực can đảm và mạnh mẽ khác trong khu vực, đạt đỉnh điểm vào giữa thế kỷ 20 và được nhiều nhà chỉ huy công bố, gồm tại Ai Cập, Algeria, Libya, Syria và Iraq. Các nhà chỉ huy theo chủ nghĩa dân tộc bản địa Ả Rập trong quy trình tiến độ này gồm Gamal Abdel Nasser của Ai Cập, Ahmed Ben Bella của Algeria, Michel Aflaq, Salah al-Din al-Bitar, Zaki al-Arsuzi, Constantin Zureiq và Shukri al-Kuwatli của Syria, Ahmed Hassan al-Bakr của Iraq, Habib Bourguiba của Tunisia, Mehdi Ben Barka của Maroc và Shakib Arslan của Liban. Các nhà chỉ huy theo chủ nghĩa dân tộc bản địa Ả Rập gần đây hơn là Muammar al-Gaddafi của Libya, Hafez al-Assad và Bashar al-Assad của Syria .Các vương quốc Ả Rập thường duy trì quan hệ mật thiết tuy nhiên tăng trưởng và củng cố các truyền thống dân tộc bản địa riêng không liên quan gì đến nhau, với các trong thực tiễn xã hội, lịch sử dân tộc và chính trị trong 60 năm qua. Điều này biến sáng tạo độc đáo về một quốc gia-dân tộc liên Ả Rập ngày càng ít khả thi. Ngoài ra, việc bùng phát Hồi giáo chính trị dẫn đến nhấn mạnh vấn đề hơn vào chủ nghĩa liên Hồi giáo thay vì truyền thống liên Ả Rập trong 1 số ít nhóm Hồi giáo Ả Rập. Chủ nghĩa dân tộc bản địa Ả Rập từng phản đối các trào lưu Hồi giáo vì chúng là mối đe doạ so với thế lực của họ, và nay đối phó với chúng khác nhau vì nguyên do hiện thực chính trị. [ 43 ]

Biên giới hiện tại[sửa|sửa mã nguồn]

Nhiều đường biên giới lúc bấy giờ trong quốc tế Ả Rập được các thế lực đế quốc châu Âu vạch ra vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Tuy nhiên, 1 số ít nước như Ai Cập và Syria có lịch sử vẻ vang duy trì biên giới địa lý được xác lập, và biên giới nhà nước lúc bấy giờ gần tương tự. Sử gia Ai Cập thế kỷ 14 là Al-Maqrizi từng định nghĩa biên giới Ai Cập trải dài từ Địa Trung Hải tại phía bắc đến hạ Nubia tại phía nam ; và giữa biển Đỏ tại phía đông đến các ốc đảo tại của sa mạc Tây / Libya .Trong các thời gian khác nhau, các quốc vương, emir hay sheikh trở thành những người quản lý bán tự trị của các vương quốc dân tộc bản địa mới xây dựng, thường được chọn từ thế lực đế quốc vạch biên giới mới. Nhiều vương quốc châu Phi không giành được độc lập cho đến thập niên 1960 từ Pháp sau các cuộc nổi dậy đổ máu vì quyền tự do. Những cuộc đấu tranh này được xử lý khi thế lực đế quốc đồng ý chấp thuận hình thức độc lập, do đó hầu hết hàng loạt biên giới của họ được duy trì. Một số đường biên giới được thoả thuận mà không có tư vấn của các cá thể Giao hàng cho quyền lợi thực dân của Anh hay Pháp .
Các vương quốc Ả Rập hầu hết đều là các vương quốc đang tăng trưởng, và có nguồn thu xuất khẩu từ dầu khí, hoặc bán các nguyên vật liệu thô khác. Trong những năm gần đây, quốc tế Ả Rập có tăng trưởng kinh tế tài chính đáng kể, hầu hết là nhờ giá dầu khí tăng cao, như tăng gấp ba lần từ năm 2001 đến năm 2006, tuy nhiên cũng nhờ các nỗ lực của 1 số ít vương quốc nhằm mục đích đa dạng hoá nền tảng kinh tế tài chính của họ. Sản xuất công nghiệp đã tăng lên, như lượng thép sản xuất từ năm 2004 đến năm 2005 tăng từ 8,4 lên 19 triệu tấn. Tuy nhiên, số lượng 19 triệu tấn vẫn chỉ chiếm 1,7 % sản lượng thép toàn thế giới, và vẫn kém sản lượng của các vương quốc như Brasil. [ 44 ]Các tổ chức triển khai kinh tế tài chính chính trong quốc tế Ả Rập là Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh ( GCC ) gồm các vương quốc Ả Rập ven vịnh Ba Tư, và Liên minh Ả Rập Maghreb ( UMA ) gồm các vương quốc Bắc Phi. GCC đạt được 1 số ít thành công xuất sắc trong nghành kinh tế tài chính và tiền tệ, gồm có các dự án Bất Động Sản nhằm mục đích hình thành một tiền tệ chung trong vùng vịnh Ba Tư. Từ khi xây dựng vào năm 1989, thành tựu quan trọng nhất của UMA là kiến thiết xây dựng một tuyến xa lộ dài 7.000 km băng qua Bắc Phi từ Mauritania đến biên giới Libya-Ai Cập. Trong những năm gần đây, có các thuật ngữ mới được tạo ra để xác lập một khu vực kinh tế tài chính lớn hơn : MENA ( Trung Đông và Bắc Phi ) ngày càng trở nên thông dụng, đặc biệt quan trọng là nhờ ủng hộ của chính quyền sở tại Hoa Kỳ .Tính đến tháng 8 năm 2009, theo như tường thuật thì Ả Rập Xê Út là nền kinh tế tài chính Ả Rập mạnh nhất theo Ngân hàng Thế giới. [ 45 ] Ả Rập Xê Út đứng đầu về tổng GDP, đây là nền kinh tế tài chính lớn thứ 11 châu Á. Các vương quốc Ả Rập tiếp theo là Ai Cập và Algeria, họ cũng là các nền kinh tế tài chính lớn thứ nhì và ba tại châu Phi ( sau Nam Phi ) vào năm 2006, Xét theo GDP trung bình thì Qatar là vương quốc giàu sang nhất quốc tế .Tổng GDP của các vương quốc Ả Rập vào năm 1999 là 531,2 tỉ USD. [ 46 ] Tính tổng số các số liệu thì tổng GDP của quốc tế Ả Rập ước tính tối thiểu là 2,8 nghìn tỉ USD vào năm 2011. [ 47 ] Chỉ thấp hơn Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và Đức .

Thế giới Ả Rập có diện tích trên 13 triệu km², gồm Bắc Phi và một phần Đông Bắc Phi và Tây Nam Á. Phần thuộc châu Á của thế giới Ả Rập gọi là Mashriq. Algeria, Maroc, Tunisia, Libya và thường là cả Mauritania được gọi là Maghreb hay Maghrib, còn Ai Cập và Sudan được gọi là thung lũng Nin, Ai Cập là một quốc gia liên lục địa do bán đảo Sinai thuộc về châu Á.

Thuật ngữ ” Ả Rập ” thường có nghĩa là Trung Đông, tuy nhiên Bắc Phi là hầu hết hơn và đông dân hơn trong quốc tế Ả Rập. Phần này có diện tích quy hoạnh tám triệu km², với Algeria ( 2,4 triệu km² ) và Sudan ( 1,9 triệu km² ). Quốc gia to lớn nhất tại phần Trung Đông Ả Rập là Ả Rập Xê Út ( 2 triệu km² ). Quốc gia Ả Rập nhỏ nhất trên lục địa Bắc Phi và Trung Đông là Liban ( 10.452 km² ), còn vương quốc Ả Rập nhỏ nhất là Bahrain ( 665 km² ) .Mọi vương quốc Ả Rập đều có giáp biển, ngoại trừ vùng Ả Rập tại miền bắc Chad. Iraq gần như không giáp biển do chỉ có một lối tiếp cận rất nhỏ ra vịnh Ba Tư .Biên giới chính trị của quốc tế Ả Rập tạo ra các hội đồng thiểu số Ả Rập trong các vương quốc phi Ả Rập tại vùng Sahel và Sừng châu Phi cũng như tại Síp, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran ; tuy nhiên cũng tạo ra các hội đồng thiểu số phi Ả Rập trong các vương quốc Ả Rập. Tuy nhiên, địa lý cơ bản về biển, hoang mạc và núi tạo ra biên giới tự nhiên vững chắc cho khu vực .Phần quốc tế Ả Rập thuộc châu Phi gồm có hàng loạt phần phía bắc của lục địa này. Bộ phận này giáp với biển ở ba phía là tây, bắc và đông, và giáp với hoang mạc hoặc đất bụi hoang mạc ở phía nam. Đường bờ biển giáp Đại Tây Dương dài khoảng chừng 2000 km. Nouakchott là Hà Nội Thủ Đô cực tây của quốc tế Ả Rập và nằm trên rìa Đại Tây Dương của Sahara .Phần quốc tế Ả Rập thuộc châu Á gồm có bán đảo Ả Rập, hầu hết Levant ( ngoại trừ Síp và Israel ), hầu hết Lưỡng Hà ( ngoại trừ các phần thuộc Thổ Nhĩ Kỳ và Iran ) và vùng vịnh Ba Tư. Bán đảo Ả Rập gần giống với một hình chữ nhật nghiêng về bờ biển Đông Bắc Phi, có trục hướng đến Thổ Nhĩ Kỳ và châu Âu .

  1. ^

    Source, unless otherwise specified: “Demographic Yearbook—Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density” ( PDF ). United Nations Statistics Division. 2008.
    Entries in this table giving figures other than the figures given in this source are bracketed by asterisks () in the Notes field, and the rationale for the figure used are explained in the associated Note.Source, unless otherwise specified : Entries in this table giving figures other than the figures given in this source are bracketed by asterisks ( ) in the Notes field, and the rationale for the figure used are explained in the associated Note .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh