Giáo dục nhân cách trẻ vị thành niên- Gia đình đóng vai trò quan trọng

Đối với trẻ vị thành niên, việc giáo dục nhân cách cho các em là vô cùng quan trọng, bởi đây là lứa tuổi mới lớn, bắt đầu có nhận thứcban đầu về cuộc sống. Theo các nhà tâm lý học: đặc tính chung của tuổi vị thành niên là phát triển rất nhạy cảm, muốn có thế giới riêng tư, thầm kín và không muốn bố mẹ xâm nhập vào thế giới riêng tư của mình. Trái lại, các em rất muốn duy trì một khoảng cách nhất định với bố mẹ. Bởi vậy, để hình thành nhân cách, đạo đức lối sống đối với trẻ vị thành niên, gia đình đóng vai trò hết sức quan trọng.

Gia đình là cái nôi hình thành nhân cách. Mỗi người từ khi sainh ra và lướn lên luôn được nuôi dưỡng và bao bọc bởi cha mẹ, ông bà, cô bác, anh chị em ruột thịt. Cha mẹ có công nuôi dưỡng con cái, đồng thời tác động lên con cái những ảnh hưởng từ lối sống, nhân cách của mình.

Khi xã hội phát triển, nhiều gia đình có mức sống cao, là điều kiện tốt để giáo dục con cái trưởng thành. Tuy nhiên, không ít gia đình khi có nhiều tiền, đã sẵn sàng chiều theo ý con, sẵn sàng thỏa mãn mọi nhu cầu của con nên đã vô tình làm hình thành lối sống hưởng thụ quá sớmở con cái. Ngoài ra, có những gia đình điều kiện kinh tế cũng không mấy khá giả, nhưng cha mẹ lại có tâm lý muốn dành những gì tốt đẹp nhất cho con,không muốn để con biết những khó khăn vất vả của cha mẹ. Mặt khác, nhiều bậc cha mẹ vì mải mê làm kinh tế mà không dành thời gian cho con, chia sẻ và thấu hiểu những mong muốn của con. Do đó, nhiều trẻ đã sử dụng các trò chơi vô bổ, gặp gỡ, giao tiếp với thế giới ảo để lấp đầy khoảng trống tinh thần mà không hề biết rằng hiểm họa đang rình rập, lôi kéo các em từng giờ. Từ đây, những thói hư tật xấu rất dễ xâm nhiễm vào tâm hồn trẻ thơ, biến các em thành những đứa trẻ hư hỏng ngay từ nền tảng gia đình. Những đứa trẻ lớn lên trong những gia đình như thế dần trở nên lười biếng, ích kỷ, không hiểu được giá trị đích thực của lao động.

Bậc cha mẹ nào cũng luôn đặt niềm hy vọng vào con cái. Nhưng khi các con không đáp ứng được những kỳ vọng của cha mẹ, hoặcmắc phải những sai lầm nào đó, không ít bậc cha mẹ sẵn sàng xúc phạm đến nhân phẩm, thân thể con như chửi rủa, nhục mạ, nhiếc móc, đánh đập, bêu rếu con trước người khác. Khi bị đối xử như vậy,các emsẽ hận cha mẹ và trong nhận thức non nớt của các em cha mẹ cũng là những người không tốt. Theo số liệu thống kê của cơ quan chức năng, gần đây trung bình mỗi năm cả nước có gần 5.000 người chưa thành niên phạm tội bị phát hiện, trongđócónhiều vụ vi phạm có tính chất nghiêm trọng như giết người, cướp tài sản, hiếp dâm, cố ý gây thương tích. Theo các nhà hoạt động xã hội nhận định: nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng phạm pháp của trẻ vị thành niên đang gia tăng ở nước ta là từ phía gia đình.

Bên cạnh việc gia tăng tình trạng phạm pháp ở trẻ vị thành niên, vấn đề mà xã hội đặc biệt quan tâm hiện nay là sự lệch chuẩn ở trẻ vị thành niên thể hiện ở lối sống hưởng thụ quá sớm, lười lao động và học tập, xem nặng giá trị vật chất, ăn chơi sa đọa, lãng phí, vô cảm với nỗi đau của người khác, thiếu trách nhiệm với gia đình, cộng đồng. 

Để nuôi dưỡng được một đứa trẻ trở thành người có nhân cách, chúng ta hay nói đến vai trò của gia đình, nhà trường và xã hội.Nhưng rõ ràng, cái nôi gia đình có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giáo dục nhân cách cho trẻ. Ngay từ những năm đầu đời, cha mẹ hãy luôn quan tâm và giáo dục con cái đến nơi, đến chốn. Luôn thể hiện sự tôn trọng, hiểu con và ngược lại tạo điều kiện cho con hiểu cha mẹ. Lắng nghe ý kiến và cho phép con tham gia phát biểu ý kiến với tư cách là thành viên,là người bạntrong gia đình.Do đó phương pháp giáp dục quan trọng nhất là việc định hướng giá trị nhân cách, luôn gần gũi, động viên, lắng nghe tâm tư tình cảm, giúp các em tự chủ, nỗ lực vượt khó, có tính độc lập,không ỷ lại vào cha mẹ và người khác. Cha mẹ nên thể hiện sự công bằng, yêu thương các con như nhau,biết phát huy, khuyến khích kịp thời những ưu điểm của các con, đồng thời tìm cách sửa dần những khuyết điểm, hạn chế của con. Không nênáp đặt độc đoán đối với con cái, cho rằng mình là người lớn thì có quyền nhất nhất bắt con phải thực hành theo, không cho con nói lên suy nghĩ, tâm tư, tình cảm của riêng mình.

Trong gia đình, cha mẹ không ngừngrèn luyện, tu dưỡng mìnhlà phương  pháp tốt nhất để nêugương cho con về đạo đức, nhân cách, là điểm tựa tinh thần của con để con noi theo và học tập.Với trẻ ở tuổi vị thành niên, sự thông cảm, gần gũi, chia sẻ, lắng nghe, tôn trọng… của cha mẹ là yếu tố quan trọng giúp các emphát triển, bước đầu hình thanh nên những quy tắc đạo đức để có những ứng xử chuẩn mực sau này.Cùngvới sự vào cuộc tích cực của nhà trườngvàxã hội,nền tảng cuộc sống gia đình sẽ giúp trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện./.

                                                      Vân Hồng